Η ΤΡΑΠΕΖΑ ΤΩΝ ΦΤΩΧΩΝ

Το Βραβείο Νόμπελ Ειρήνης μοιράστηκε ο Μουχάμαντ Γιούνους και η Τράπεζα Γκράμιν (Grameen Bank) την οποία ίδρυσε εδώ και 30 χρόνια.

Έκπληξη για τον «πολιτισμένο κόσμο» ήταν αυτή η επιλογή με την αιτιολόγηση «για την συνεισφορά στην κοινωνική και οικονομική ανάπτυξη».Εγώ θα πρόσθετα και «γιατί απέδειξε τι σημαίνει επαναστατική αλλαγή του ισχύοντος παραδείγματος. Δραστική αλλαγή κανόνων».

Ο Μουχάμαντ Γιουνούς γεννήθηκε στο Μπαγκλαντές σπούδασε οικονομικά και σε νεαρή ηλικία έγινε καθηγητής Οικονομίας στο. Πανεπιστήμιο της χώρας του. Η ιδέα των μικροπιστώσεων του δημιουργήθηκε κατά τη διάρκεια μιας μεγάλης καταστροφής που έπληξε την χώρα του, στο λιμό του 1974 , τρία χρόνια μετά την ανεξαρτητοποίηση από το Πακιστάν την οποία το Μπαγκλαντές πλήρωσε με μεγάλο φόρο αίματος. Ο Γιουνούς ήταν τότε νεαρός καθηγητής οικονομικών και εύκολα συνειδητοποίησε ότι οι κλασσικές οικονομικές θεωρίες ήταν άσχετες με την φρικτή πραγματικότητα που ζούσε η χώρα του και ο λαός της. Οι κλασσικές οικονομικές θεωρίες ήσαν ανίκανες να την ερμηνεύσουν όσο και να την αλλάξουν.

Μελέτησε τις ιδιαιτερότητες της χώρας του, την τοπική οικονομία στα χωριά γύρω από το Πανεπιστήμιο και την κοινωνική πραγματικότητα του μουσουλμανικού Μπαγκλαντές στο οποίο οι γυναίκες θεωρούνταν παραδοσιακά ως δεύτερης κατηγορίας πολίτες. Είδε την διάσταση ανάμεσα στις κλασσικές λειτουργίες της οικονομικής πολιτικής και της κλασσικής τραπεζικής λογικής των «εγγυήσεων» προκειμένου να δοθούν πιστώσεις και δημιούργησε μία επαναστατική ανατροπή τους ισχύοντος παραδείγματος:τη θεωρία και το σύστημα των μικροδανεισμών (μικροπιστώσεων).

Ο κ.Γιούνους ,λοιπόν, βλέποντας ότι κάτι πρέπει να αλλάξει ριζικά το παράδειγμα που είχε και δίδασκε και ο ίδιος, αυτό των κλασσικών οικονομικών θεωριών, θέλοντας να βοηθήσει πραγματικά τα 150 εκατομμύρια πληθυσμού της πατρίδας του που το κατά κεφαλήν του εισόδημα δεν ξεπερνάει τα 2.000 δολάρια το χρόνο ,το έκανε με τη θεωρία των μικροπιστώσεων .Άλλαξε ριζικά το παράδειγμα.

Δύο βασικά στοιχεία βρίσκονται στην καρδιά του συστήματος των μικροπιστώσεων. Πρώτο η ιδέα:ο δανεισμός μικροποσών (το πολύ μερικών εκατοντάδων δολαρίων), γίνεται σε ομάδες των πέντε το λιγότερο ατόμων , που ονομάζονται ομάδες αλληλεγγύης. Αν ένας δεν πληρώσει τότε και οι πέντε δεν θα εισπράξουν άλλα χρήματα από το δάνειο, το οποίο δεν χορηγείται όλο μαζί αλλά με δόσεις. Δηλαδή καθιερώνεται ένα σύστημα συλλογικής ευθύνης. Δεύτερο η εμπιστοσύνη στις γυναίκες:Ο Γιούνους τις θεωρεί- και ποιος αλήθεια διαφωνεί;- ότι όχι μόνον ξοδεύουν τα χρήματα τους πιο ορθολογιστικά και προς όφελος όλης της οικογένειας, αλλά και ότι είναι πολύ πιο συνεπέστερες από τους άνδρες στην αποπληρωμή των οικονομικών τους υποχρεώσεων.

Ξεκίνησε να εφαρμόζει την ιδέα του το 1976 ,χορηγώντας ο ίδιος το πρώτο δάνειο ύψους… 27 δολαρίων σε μια ομάδα 42 γυναικών που έπλεκαν καλάθια από μπαμπού στο χωριό Τζόρμα.

Μετά τρία χρόνια η Τράπεζα του-τράπεζα χωρίο (Grameen Bank) εξασφάλισε την πρώτη κυβερνητική επιδότηση που της επέτρεψε να πολλαπλασιάσει τη δράση της. Σήμερα το σύστημα των μικροπιστώσεων εφαρμόζεται σε 43 ακόμη χώρες.

Οι μικροπιστώσεις που έχει χρηματοδοτήσει μέχρι σήμερα η Τράπεζα Γιούνους ανέρχονται στο ποσό των 5,34 δις. Δολαρίων. Από αυτά έχουν ήδη επιστραφεί (δηλαδή αποπληρωθεί) τα 4,7 δις δολάρια (δηλαδή ποσοστό μεγαλύτερο του 98,4%). Από την πιστωτική φιλοσοφία της τράπεζας των φτωχών, έχουν επωφεληθεί 6,39 εκατομμύρια άνθρωποι.

Το 96% των δανειοληπτών της είναι γυναίκες. Ενενήντα δύο εκατομμύρια άνθρωποι έχουν ως τώρα λάβει δάνειο από τους μικροπιστωτικούς οργανισμούς σε όλο τον κόσμο που αντέγραψαν το μοντέλο του Γιούνους. Συνολικά το σύστημα των μικροπιστώσεων του εφαρμόζεται σε 43 χώρες.

Περισσότεροι από 55.000 ζητιάνοι του Μπαγκλαντές έχουν λάβει άτοκα δάνεια από την Τράπεζα Γιούνους στα πλαίσια ενός ειδικού προγράμματος για τα «αγωνιζόμενα μελη». Ο μέσος όρος αυτών των δανείων είναι 440 δολάρια. Οι περισσότεροι από αυτούς τους δανειολήπτες συνεχίζουν το επάγγελμα τους, ενώ το 73% αυτών ζούσε σε συνθήκες απόλυτης φτώχειας πριν από τη λήψη του δανείου.

Τα 2.185 υποκαταστήματα της Grameen Bank καλύπτουν τα 69.140 απόλυτα φτωχά χωριά από το σύνολο των 85.000 της χώρας. Στην Τράπεζα εργάζονται 17.336 άτομα

Σε κάθε σύστημα για να έχουμε ένα διαφορετικό αποτέλεσμα, δεν αρκούν μικροαλλαγές και μεταρρυθμίσεις. Απαιτείται διαφορετική προσέγγιση και αντίληψη των πραγματικών αιτιών. Απαιτείται δραστική αλλαγή των κανόνων. Αλλαγή του τρόπου που αντιλαμβανόμαστε και δρούμε. Αλλαγή παραδείγματος. Και φυσικά αρχές που είναι διαχρονικές και αναλλοίωτες και ανθρώπινες αξίες. Αυτό είναι ένα από τα μαθήματα που μας δίδαξε ο Γιούνους και η Τράπεζα για τους Φτωχούς.

Μιχαήλ Μαυροβουνιωτης